Dit gebrandschilderd glas-in-lood raam toont Maria op haar sterfbed. Het raam wordt ook wel ‘Crabethraam’ genoemd, naar de glasschilderkunstenaar Dirck Crabeth die het raam in 1555 ontwierp en vervaardigde. Hier, in de Mariakapel, kun je je nog goed inbeelden hoe de Oude Kerk er in de zestiende eeuw uitzag, toen er maar liefst 25 gebrandschilderde vensters in de kerk te vinden waren.
---
## De hand van Dirck Crabeth
Op het raam aan de oostzijde van de Mariakapel is Maria op haar sterfbed afgebeeld. St. Petrus overhandigd haar een kaars – een symbool van de overgang naar het hiernamaals – terwijl ook de andere apostelen zich om het bed van Maria hebben verzameld. Met gedetailleerde gezichtsuidrukkingen – typisch voor Crabeth – wist de glasschilderkunstenaar heel overtuigend de emoties van de apostelen weer te geven. Het ontwerp dat Crabeth maakte voor dit raam bevindt zich in de prentencollectie van het Rijksmuseum.
In 1639 werd het bovenste deel van het raam herzien door Pieter Jansz. Of hij het originele glas heeft gekend, blijft een open vraag. Mogelijk is de huidige voorstelling een vrije interpretatie van het ontwerp van Crabeth. Hoe dan ook vormt het Sterfbed van Maria nu een unieke combinatie van zestiende-en zeventiende-eeuwse glasschilderkunst.
## De vrouwen van de familie Brunt
Onder het tafereel knielt de schenkersfamilie Brunt. Cornelis Brunt staat met zijn twee zonen Gijsbrecht en Reijnier links afgebeeld. Rechts staat zijn vrouw Trijn Loenen. Naast haar staat Lijsbeth Cornelis Bruntendr, dochter van de Trijn en Cornelis, en Hillegont Hencricksdr, de weduwe van Reijnier. Daarnaast zijn de beschermheiligen Sint Cornelis en Sint Catharina en de wapens van de familie afgebeeld. Cornelis was al overleden toen in 1555 de opdracht voor het raam werd gegeven. Het was zijn dochter Lijsbeth die hierin het voortouw nam, en zij kwam waarschijnlijk via Hillegont, die ook uit Gouda kwam, met Dirck Crabeth in contact.
## De nieuwe Mariakapel aan de vooravond van de Alteratie
De Oude Kerk is grotendeels gebouwd door schenkingen van rijke Amsterdammers. Gildes, broederschappen en rijke families stichtten kapellen, altaren en rijk gedecoreerde ramen. Hiermee uitten zij devotie aan de katholieke kerk, maar het was ook een manier om macht en rijkdom uit te stralen. De Mariakapel is de laatst aangebouwde kapel van de Oude Kerk, gebouwd in de periode van de Reformatie. Aan de rijk gedecoreerde ramen proef je hier echter dat de Oude Kerk toen nog in de katholieke traditie stond, terwijl de Alteratie niet lang na de bouw van de kapel zou volgen.
Het is dan ook opmerkelijk dat de ramen met de Annunciatie en Visitatie, de Aanbidding van de Herders en het Sterfbed van Maria — die samen een serie vormen — de protestantse periode van de Oude Kerk hebben doorstaan. Dit terwijl elders in de kerk altaren werden vernield en gewelfschilderingen werden overschilderd. Het vierde raam uit de serie, waarop de stamboom van Maria was afgebeeld, werd in de achttiende eeuw wel vervangen door het Tweede Burgemeestersraam. Tegenwoordig maakt de reeks deel uit van Collectie Nederland.
## Gebrandschilderd glas-in-lood ramen in de Oude Kerk
Brandschilderen is een vorm van glaskunst. In de Middeleeuwen werden de ramen van kerken helemaal of deels voorzien van gebrandschilderd glas wat bij elkaar gehouden werd in loden strips. Het licht viel daardoor in allerlei sprankelende kleuren de kerkruimte binnen. Op het hoogtepunt telde de Oude Kerk 25 gebrandschilderde glas-in-loodramen waarvan de meeste dateren uit de 16de eeuw. Het Sterfbed van Maria werd na een restauratieperiode van vijf jaar in 2025 teruggeplaatst.
