Schilderijen
Op dit olieverfschilderij is Amsterdam in vogelvlucht te zien. In het midden van de compositie prijkt de Oude Kerk. Links is de Oudezijds Voorburgwal te zien met de Oudekerksbrug. In de rechterbovenhoek is water met boten te zien. Tot het dempen van de Amstel liep het water tot de Damrak.
Dit schilderij is een fragment van een groter werk. De resten van een tekst boven aan het schilderij zijn hier een bewijs van. Er is een Joods hogepriester te zien, frontaal afgebeeld. Hij draagt een tweehoornig hoofddeksel bezet met juwelen en een gewaad met gouden ketting met rode edelstenen. Het werk is vermoedelijk een fragment van een altaarstuk uit 1555 geschilderd door Pieter Aertsen, bijnaam Lange Pier. Het altaarstuk liet vermoedelijk een besnijdenis of huwelijk zien.
Dit schilderij uit 1985 toont een gezicht op de Oude Kerk met op de voorgrond het water van de Oudezijds Voorburgwal en de Oudekerksbrug. Opvallend zijn de heldere kleuren en eenvoudige stijl. De roze tinten van de Oude Kerk zorgen voor een kleurcontrast met het groene water. De maker is onbekend, wel is het schilderij rechtsonder gesigneerd met “FP ‘85”.
Bep Bijtelaar (1898-1978) was van 1960 tot 1978 werkzaam als archivaris bij de Oude Kerk. Ze heeft het tot haar levenswerk gemaakt om de graven in de kerk te identificeren. Daarnaast heeft ze verscheidene schilderijen van de kerk gemaakt. Dit werk laat het interieur van de kerk zien met zicht op het koororgel en de preekstoel.
Op deze aquarel van Hermanus Petrus Schouten (1747-1822) uit de achttiende eeuw is de Mariakapel te zien met het glas-in-loodraam “Sterfbed van Maria”. Onder het raam staan twee heren te overleggen over een pas gegraven graf, terwijl een rijkelijk uitgedost paar gearmd door de kerk wandelt. Naast het “Sterfbed van Maria” is een deel van het burgemeestersglas te zien.
Dit schilderij van de Oude Kerk met zicht op het noord-transept is geschilderd door Emanuel de Witte (1617-1692). Het is een levendig tafereel met bezoekers die samen rondwandelen of druk met elkaar converseren. In het midden van het schilderij wordt een jongen door een man weggejaagd. In de zeventiende eeuw fungeerden kerken ook als ontmoetingsplaats, wat in dit werk van De Witte wordt geïllustreerd.
Witte muren, hoge pilasters, grote ramen en kleine mensfiguren; het is allemaal te zien op dit schilderij van Emanuel de Witte. Het gaat om een interieur van de Oude Kerk, schuin gezien vanaf de Sint-Sebastiaanskapel in noordwestelijke richting. Het is bekend dat de Witte soms onjuistheden in zijn werken aanbracht, waarschijnlijk om esthetische redenen. Zo ook in dit schilderij, dat daarom geen correcte weergave van de kerk is.
Dit schilderij is gemaakt door Bep Bijtelaar, die van 1960-1978 werkzaam was als archivaris bij de Oude Kerk. Ze heeft het tot haar levenswerk gemaakt om de graven in de kerk te identificeren. Tevens heeft ze als kunstenares een groot aantal tekeningen van grafstenen en schilderijen van de kerk nagelaten. Op dit schilderij kijk je vanuit de kooromgang in westelijke richting de kerk in, waarbij je uitkijkt op het koororgel in de Sint-Joriskapel.
Op dit schilderij kijk je vanaf de noordzijde, vanuit de Sint-Joriskapel, de kerk in. Rechts op de voorgrond is een deel van het koororgel te zien, met daarachter de zuilen van het middenschip met een spreekstoel, ook wel een kansel genoemd. Na de alteratie kwam er meer aandacht voor het woord van de dominee, die vanuit de spreekstoel sprak. Het schilderij is gemaakt door B.M. Bijtelaar die als archivaris verbonden was aan de Oude Kerk en als kunstenares een groot aantal schilderijen en tekeningen heeft nagelaten.
Aan de westwand van de kerkmeesterskamer, de kantoorruimte vanwaar de kerk financieel werd beheerd, hangt dit schilderij met namen en wapens. Sinds 1681 zijn de namen van de kerkmeesters aan het schilderij toegevoegd, er zijn er echter een aantal dubbel en een aantal namen ontbreken.
Elders in de kerk werden glas-in-loodramen ter ere van de burgemeesters van Amsterdam geplaatst. De kerkmeesters wilde een vergelijkbaar raam oprichten, maar de invloedrijke burgemeesters belemmerden dit. Als alternatief graven de kerkmeesters opdracht voor dit schilderij.
Het schilderij is gemaakt door schilder Jacob Colijns en beeldsnijder Adriaen Cuyper, die ook werkte aan het koorhek in de Oude Kerk. Colijns (1614-1686) kwam uit kunstenaarsfamilie uit Mechelen. Zijn vader David maakte ook een schilderij voor de Oude Kerk.
Deze tekening is gemaakt door Hermanus Petrus Schouten omstreeks 1786. Schouten werkte als prentenmaker, aquarellist, etser, schilder en tekenaar in Amsterdam en heeft verschillende werken van de Oude Kerk gemaakt. De tekening is aanleiding geweest voor twee vrijwel identieke aquarellen, waarbij alleen de plaatsing van de figuren varieert.
Op dit schilderij van Jan van der Heijden (1637-1712) gaat de Oude Kerk gedeeltelijk schuil achter de bomen. Van der Heijden heeft de gebouwen met grote precisie weergegeven. De figuren zijn waarschijnlijk toegevoegd door Adriaen van de Velde (1636-1672) om meer levendigheid toe te voegen. Van der Heijden was naast schilder ook uitvinder: hij was de bedenker van de straatlantaarn en brandspuit. Van der Heijden is begraven in de Oude Kerk.
Emanuel de Witte (1617-1692) was een tekenaar en schilder die tot de Hollandse School behoorde. Hij heeft vele malen het interieur van de Oude Kerk geschilderd. In tegenstelling tot andere interieurschilders, die zeer nauwkeurig waren in hun werk, bracht De Witte regelmatig aanpassingen aan. Zo plaatste hij, net als op dit schilderij, mensen in het licht om meer levendigheid te creëren.
Hendrick van Streeck was een Amsterdamse schilder die zich gespecialiseerd had in het schilderen van (kerk)interieurs. Hij was een leerling van Emanuel de Witte, tevens bekend om zijn kerkinterieurs. Op dit schilderij is een interieur van de Oude Kerk vanuit het oosten te zien, waarbij je uitkijkt op de westmuur van de kerk en op de grafkapel van de invloedrijke familie De Graeff. Het schilderij is gemaakt in de periode 1675-1725.
Dit schilderij van het interieur van de Oude Kerk is gemaakt door de bekende Nederlandse schilder Emanuel de Witte (Alkmaar 1617 – Amsterdam 1692) in de periode 1650-1675. Op het schilderij is het middenschip van de kerk zichtbaar, gezien vanaf de westkant.
De Witte specialiseerde zich in het schilderen van kerkinterieurs waarbij hij als geen ander wist te spelen met het zonlicht dat door hoge kerkramen naar binnen valt en op zuilen en wanden reflecteert. De Oude Kerk schilderde hij veelvuldig, en niet altijd naar waarheid. Hij interpreteerde het interieur vrijelijk als dat volgens hem een mooier beeld opleverde.
Dit boogvormige schilderijtje hing oorspronkelijk op de zogenaamde ‘roodeur’, de bijnaam van de deur naar de Spiegelkamer, ook wel de kamer van Commissarissen voor Huwelijkse Zaken genoemd. Het schilderijtje is rond 1590 gemaakt en toont de kerk met toren vanaf de westkant. Dit is de enige afbeelding van de toren vanuit deze hoek, voordat deze in 1738 werd verbouwd naar aanleiding van verzakte fundering.
Dit schilderij van het interieur van de Oude Kerk is gemaakt door de bekende Nederlandse schilder Emanuel de Witte (Alkmaar 1617 – Amsterdam 1692). De Witte specialiseerde zich in het schilderen van kerkinterieurs. Tekenend voor zijn werk was vooral de fenomenale lichtbehandeling waarmee hij indruk maakte. Hij wist als geen ander te spelen met zonlicht en reflectie.
Dit werk is een olieverfschilderij uit 1661 waarop het interieur vanuit de zuidzijde van het transept te zien is. Het transeptsorgel uit 1659 en de preekstoel uit 1600 zijn op het schilderij afgebeeld. Het schilderij is eigendom van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en hangt moment in het Amsterdam Museum.
Dit schilderij verbeeldt het vertrek van de eerste Oost-Indiëvaarders in 1595, geschilderd tussen 1600 en 1625 door een onbekende kunstenaar. Vier schepen deden mee aan deze eerste handelsexpeditie naar Bantam en Java, drie schepen keerden terug. Op het schilderij is te zien hoe schepen met vlaggen van de Republiek en het gewest Holland de expeditieleden in het IJ uitzwaaien. Op de achtergrond is het contour van de stad Amsterdam te zien, waarbij de Oude Kerk en de Nieuwe Kerk boven de andere gebouwen uitsteken.
In 1625 gaf de kerkenraad de opdracht voor dit schilderij van David Colijns voor hun vergaderruimte in de Oude Kerk. Het laat een scène zien uit Exodus 14, 26-31, waarbij het leger van de Farao wordt verzwolgen door de Rode Zee. Links staan Mozes en het volk van Israël veilig aan de overkant. Veel leden uit de kerkenraad van de Oude Kerk waren vluchtelingen uit de Zuidelijke Nederlanden, die naar het noorden waren getrokken in een zoektocht naar veiligheid. Met name deze mensen vereenzelvigden zich met de scène van Mozes en het Israëlisch volk.
Colijns (1582-1665) kwam uit kunstenaarsfamilie uit Mechelen. De kerkenraad betaalde 36 gulden voor het werk, een koopje voor een schilderij van deze afmetingen. Later heeft Colijns zoon Jacob ook een schilderij voor de Oude Kerk gemaakt.
Dit schilderij uit 1857 is geschilderd door Cornelis Springer (1817-1891). Te zien is het interieur van de Oude Kerk met gezicht op het orgel vanaf de noorderzijbeuk van het schip. Springer is vooral bekend geworden door zijn dorps- en stadsgezichten. Zijn interesse in architectuur en bouwwerken komt ook in dit beeld van het interieur terug.
foto © Gert Jan van Rooij
Op dit negentiende-eeuwse schilderij van Johannes Bosboom (1817-1891) is het kerkinterieur van de Oude Kerk te zien met zicht op het orgel in de noorderzijbeuk. Onder het orgel staat een groep weeskinderen. De galerij op de achtergrond is inmiddels verdwenen. Bosboom was schilder en aquarellist en stond bekend om zijn kerkinterieurs. Zijn herkenbare impressionistische toets is ook in dit schilderij terug te zien. Vooral de wijze waarop hij het licht in kerken afbeeldde maakte hem beroemd.