Kimsooja: To Breathe – Mokum

Verspreid over de eeuwenoude grafstenenvloer liggen ronde, kleurrijke textielbundels, zogenoemde bottari, geïnspireerd op traditionele Koreaanse wikkeldoeken. Ze vormen een terugkerend motief in het werk van Kimsooja. De bundels zijn gevuld met kleding van Amsterdammers uit de vele lokale gemeenschappen met wortels in verschillende culturen. Ze symboliseren het karakter van de stad als aankomst- en vertrekplek, gevormd door invloeden van over de hele wereld. Amsterdam is vandaag de dag een stad die bestaat uit een meerderheid van minderheden met meer dan 170 nationaliteiten.

Voor To Breathe – Mokum zijn de ruim 44.000 ruitjes van de metershoge ramen in de Oude Kerk voorzien van transparant folie dat het zonlicht breekt in alle kleuren van het lichtspectrum. Het folie bestaat uit duizenden verticale en horizontale lijntjes per vierkante centimeter – een geweven structuur die werkt als een prisma. Het gekleurde licht beweegt mee met de dag en glijdt als spotlight door het eeuwenoude interieur. Zo worden steeds andere elementen van het gebouw uitgelicht — een gewelf, een grafsteen, een pilaar — en ontstaat er een voortdurend verschuivend perspectief. Onze blik wordt geleid door het licht; de architectuur toont zich telkens anders.

In deze verstilde choreografie van kleur en ruimte herontdekken we de kerk in een nieuwe gedaante — niet als statisch monument, maar als levend lichaam van licht. De regenboogstralen brengen ook de katholieke tijd in herinnering waarin de vele gebrandschilderde glas-in-loodramen in talloze sprankelende kleurvariaties de kerkruimte verlichtten. Kimsooja maakt deze lichtinterventies wereldwijd – zij ziet hierin een universele taal van licht, kleur en reflectie, een manier om een symbolisch netwerk van plekken over de hele wereld met elkaar te verbinden.

In het jaar waarin Amsterdam haar 750e verjaardag viert, verbindt To Breathe – Mokum zich met de rijke migratiegeschiedenis van de stad. Eeuwenlang was de havenbuurt rond de Oude Kerk de plek van vertrek en aankomst. Toen Amsterdam in de zeventiende eeuw uitgroeide tot een wereldstad, woonden in de buurt rond de kerk al verschillende migrantengemeenschappen. Van zeelieden die in de kerk hun scheepszeilen droogden en baden voor een veilige reis tot migranten die in de zeventiende eeuw hier hun huwelijksakte tekenden. Maar ook de opkomst van Chinatown in de twintigste eeuw – dat geldt als de oudste Chinese buurt op het Europese vasteland – leeft door in To Breathe – Mokum. De titel van de tentoonstelling verwijst naar het Jiddische woord mokum, dat ‘stad’ of ‘veilige haven’ betekent – een naam die Joodse migranten gaven aan de stad Amsterdam toen zij hier een thuis vonden.

Kimsooja (Daegu, Zuid-Korea, 1957) is een van de toonaangevende kunstenaars van deze tijd. Haar werk, geworteld in Koreaanse tradities, omvat uiteenlopende media zoals installatiekunst, performance, video en fotografie. Het wordt wereldwijd tentoongesteld, met solotentoonstellingen in onder meer de Bourse de Commerce in Parijs (2024), Museum De Lakenhal in Leiden (2024), en het Guggenheim Museum in Bilbao (2015). Ze vertegenwoordigde Zuid-Korea op de 55e Biënnale van Venetië in 2013 en nam in 2007 deel aan Documenta 12 in Kassel. Het Fenix migratiemuseum in Rotterdam verwierf onlangs haar sleutelwerk Bottari Truck – Migrateurs (2007–2009).